Zrównoważony rozwój to idea, według której państwa i społeczeństwa powinny rozwijać się w taki sposób, aby jednocześnie dbać o gospodarkę, środowisko i jakość życia ludzi. Oznacza to, że nie można myśleć tylko o szybkim wzroście czy zyskach – równie ważne jest ograniczanie szkód dla przyrody, odpowiedzialne korzystanie z zasobów naturalnych oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom dostępu do podstawowych usług, takich jak energia, żywność czy transport. Jednym z kluczowych elementów zrównoważonego rozwoju jest mądre gospodarowanie wodą, ponieważ bez niej nie może funkcjonować ani rolnictwo, ani przemysł, ani miasta. W miejscach, gdzie wody brakuje, jak w państwach Zatoki Perskiej, staje się ona dobrem strategicznym, a sposób jej wykorzystywania decyduje o tym, czy rozwój może być naprawdę trwały i bezpieczny dla przyszłych pokoleń.
Państwa Zatoki Perskiej należą do obszarów o skrajnie ograniczonej dostępności słodkiej wody: praktycznie brak tam stałych rzek czy jezior, a naturalne opady i zasoby powierzchniowe są bardzo niskie. W związku z rosnącą populacją i szybkim rozwojem miast tradycyjne źródła wody okazały się niewystarczające. Brak wody odczuwa zwłaszcza rolnictwo, niemogące rozwinąć produkcji roślinnej ani hodowli zwierząt z uwagi na brak stabilnych zasobów wody i pustynnienie gruntów. Rządy państw Zatoki zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe, importując większość żywności z innych, bogatych w wodę państw spoza regionu.
Wobec rosnącego zapotrzebowania na słodką wodę, państwa sięgnęły po odsalanie wody morskiej, polegające na usuwaniu soli i zanieczyszczeń z wody morskiej tak, aby nadawała się ona do picia i codziennego użytku. Najczęściej stosuje się dwie technologie: odwróconą osmozę, w której woda morska jest przepychana przez specjalne membrany zatrzymujące sól, oraz destylację termiczną, opierającą się na podgrzewaniu wody i ponownym skraplaniu pary. Choć metody te są kosztowne, ich znaczenie w regionie jest ogromne a w niektórych państwach Zatoki aż 80–100% wody pitnej pochodzi właśnie z odsalania. Proces ten ma jednak swoje wady: wymaga bardzo dużych ilości energii, generuje wysokie emisje CO₂, gdy zasilany jest paliwami kopalnymi, a także produkuje solankę, czyli silnie zasoloną wodę odpadową, która odprowadzana do morza może negatywnie wpływać na lokalne ekosystemy.
Innym sposobem pozyskiwania wody jest jej recykling. Woda zużywana w domach, zakładach przemysłowych czy instytucjach trafia do oczyszczalni, gdzie przechodzi proces uzdatniania, a następnie może zostać ponownie wykorzystana, m.in. do nawadniania parków i terenów zielonych, wspierania rolnictwa czy chłodzenia instalacji przemysłowych. W części państw, szczególnie tam, gdzie deficyt wody jest największy, coraz częściej przygotowuje się ją także do ponownego użycia w systemach miejskich. Zjednoczone Emiraty Arabskie i Arabia Saudyjska są jednymi ze światowych liderów w rozwijaniu technologii oczyszczania i ponownego wykorzystania wody, traktując recykling jako niezbędny element walki z niedoborem tego zasobu.
Nawadnianie w praktyce, Ad-Dauha (Doha), Katar; fot. K. Górak-Sosnowska
Rozwijane są także technologie ograniczające zużycie wody. W rolnictwie stosuje się nowoczesne systemy nawadniania, takie jak nawadnianie kropelkowe, czujniki wilgotności gleby czy automatyzację upraw, co pozwala produkować żywność przy minimalnym wykorzystaniu wody. W miastach coraz częściej powstają budynki wyposażone w oszczędną armaturę czy inteligentne systemy monitorowania zużycia wody. Równocześnie wprowadzane są systemy wykrywania wycieków w sieciach wodociągowych, które znacząco ograniczają straty i poprawiają ogólną efektywność zarządzania wodą.
Zrównoważone zarządzanie wodą w państwach Zatoki Perskiej jest niezwykle ważne, ponieważ woda należy tam do najcenniejszych i najtrudniej dostępnych zasobów. Każda jej ilość wymaga dużych nakładów energii, zaawansowanych technologii i generuje określone koszty środowiskowe, dlatego państwa muszą dążyć do tworzenia bardziej energooszczędnych systemów odsalania, ograniczać marnotrawstwo, inwestować w odnawialne źródła energii i chronić wody przybrzeżne przed zanieczyszczeniem. Tylko takie podejście pozwoli zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, stabilne funkcjonowanie rozwijających się miast oraz dobrobyt przyszłych pokoleń, czyniąc rozwój regionu naprawdę zrównoważonym.
Pytania do dyskusji
1. Jakie korzyści i zagrożenia niesie ze sobą odsalanie wody morskiej?
2. Czy państwa Zatoki mogą stać się światowym liderem w energooszczędnych technologiach wodnych?
3. Dlaczego recykling wody jest kluczowy w suchych regionach?
4. Czy kraje bogate w ropę będą w stanie ograniczyć emisje związane z pozyskiwaniem wody?