Rola meczetów

Meczety nie są obiektami sakralnymi sensu stricto. Są często centrum życia danej społeczności. Oczywiście gros aktywności w meczecie wiąże się z religią. Odprawiane są tam modlitwy, a w piątki wygłaszane są także kazania, zwane chutba, które dotykają spraw religijnych oraz bieżących. W czasie postu w miesiącu ramadan w meczetach zbiera się i rozdaje zakat, organizuje wspólne święta. Meczety mogą być schronieniem dla wędrownych, czy potrzebujących.

Bardzo istotną funkcją meczetów jest ta związana z edukacją. W meczetach są bowiem organizowane lekcje religii (a także, w zależności od potrzeby, innych przedmiotów), języka arabskiego, Koranu; nierzadko znajdują się w nich biblioteki. Dla ubogich dzieci nauka w meczecie może być jedyną formą edukacji. Z kolei dla dzieci mieszkających w państwach niemuzułmańskich – jedyną sformalizowaną możliwością nauki własnej religii.

Jako budowle o charakterze religijnym, meczety stawały się niekiedy przedmiotem lub podmiotem polityki. Prorok Mahomet był zarówno prorokiem, jak i przywódcą politycznym tworzącej się społeczności muzułmańskiej. Stąd bierze się naturalny związek islamu z polityką, a zarazem istniejący przez długie wieki brak tradycyjnego oddzielenia sfery świeckiej i religijnej. Meczety stały się ośrodkami dysput nie tylko religijnych, ale i politycznych, czasami tych wywrotowych. Na przykład w Egipcie opozycja polityczna związana m.in. ze Stowarzyszeniem Braci Muzułmanów organizowała się właśnie w meczetach. Stąd władze tego państwa nieraz rozprawiały się z opozycjonistami na terenie meczetu. Jako miejsce, gdzie odprawia się chutby meczet ma olbrzymie znaczenie, gdyż płynące z niego przesłanie może trafiać do wiernych. Z tego powodu wiele państw muzułmańskich decyduje się na centralizację meczetów, oddziałuje na dobór imamów, czy nawet zatwierdza treść głoszonych chutb (Ahmed 1995: 141).

Meczety są także miejscami rozgrywek o charakterze politycznym między muzułmanami a niemuzułmanami. Podczas wojen, czy konfliktów dochodziło niekiedy do wyburzania świątyń poprzedników i zastępowania ich swoimi. Na gruzach świątyni Salomona w Jerozolimie powstał meczet Al-Aksa , a znajdująca się w Konstantynopolu katedra Hagia Sophia została przerobiona na meczet w XV w. (później na muzeum, a od niedawna znowu na meczet). Bywało, że i meczety były niszczone lub przekształcane. Taki los spotkał meczet Babri w indyjskim mieście Ayodhya, a także meczety na terenie Hiszpanii wskutek Rekonkwisty. Budowle mauryjskie, które przetrwały Rekonkwistę są obecnie kościołami, albo muzeami; na przykład La Mezquita, czyli Wielki Meczet w Kordobie, jest obecnie katedrą. W Polsce meczety były przedmiotem ataków islamofobicznych – np. w 2014 r. zdewastowano meczet w Kruszynianach, a w 2015 r. do meczetu na warszawskiej Ochocie wrzucono kawałki świni.