Muzułmańskie teokracje

Państwa teokratyczne, czyli takie, w których władza świecka utożsamiana jest z duchowną, są we współczesnym świecie rzadkością. Spośród państw muzułmańskich do grona tego zaliczane są dwa: Islamska Republika Iranu oraz Królestwo Arabii Saudyjskiej. Nazwy bywają zwodnicze, warto więc zaznaczyć, że dwa inne państwa, w oficjalnych nazwach których występuje zwrot „islamska republika” – czyli Islamska Republika Mauretańska oraz Islamska Republika Pakistanu – są państwami wyznaniowymi, ale nie są teokracjami.

Zgodnie z konstytucją z 1979 roku Iran jest państwem muzułmańskim, zaś podstawę jego systemu politycznego stanowi wspomniana wcześniej teoria welajat-e faqih. Ta szyicka teoria państwa, zgodnie z którą najbardziej kompetentni do sprawowania władzy w państwie są wybitni uczeni (prawnicy) muzułmańscy znajduje swoje zastosowanie w praktyce politycznej. Ustrój polityczny Iranu oparty jest na zasadzie trójpodziału władzy, zaś w ramach systemu politycznego funkcjonują instytucje charakterystyczne dla państw demokratycznych (np. wybory, parlament) – jednak nadzór nad procesem sprawowania władzy państwowej leży w rękach szyickich autorytetów religijnych i to oni mają decydujący wpływ na politykę państwa. System polityczny Iranu jest niewątpliwie jedyny w swoim rodzaju.

Cechy teokracji wykazuje też Arabia Saudyjska. Zasadnicze zagadnienia ustroju państwa reguluje Prawo podstawowe (dosłownie: „Podstawowy system rządu”) z 1992 roku. Zgodnie z tym aktem konstytucję państwa stanowią Koran i sunna Proroka, system prawny państwa oparty jest na prawie muzułmańskim, zaś władza państwowa musi być sprawowana w zgodzie z islamem. Arabia Saudyjska jest monarchią absolutną, zaś władza państwowa spoczywa w rękach świeckich – od powstania państwa sprawuje ją dynastia Saudów. Uczeni muzułmańscy mają wpływ na funkcjonowanie państwa, zwłaszcza w sferze prawnej i obyczajowej. Obowiązującą w królestwie doktryną jest wahhabizm – konserwatywny, fundamentalistyczny ruch religijno-polityczny w łonie sunnickiego islamu.