Ćwiczenie 4: Kalendarz muzułmański
Cel [1]:
- pokazanie, na czym polega różnica między czasem księżycowym i słonecznym
- obliczanie daty według muzułmańskiej rachuby czasu
- rozumienie znaczenia kalendarza księżycowego w muzułmańskiej praktyce religijnej
Poziom: szkoła podstawowa
Czas: 20 min
Instrukcja dla nauczyciela:
- Prowadzący pokazuje uczniom kartkę z muzułmańskiego kalendarza ściennego, pytając, czy wiedzą, dlaczego widnieją na niej dwie różne cyfry oznaczające dzień. Następnie pyta, czy uczniowie potrafią odgadnąć znaczenie i rolę innych zapisów.
- Prowadzący tłumaczy, na czym polega kalendarz, którego używają muzułmanie i jaka jest jego rola w muzułmańskich praktykach religijnych.
- Na koniec zapisuje na tablicy wzór matematyczny, umożliwiający przeliczenie czasu księżycowego na słoneczny i na odwrót. Prowadzący prosi uczniów, by obliczyli, który rok hidżry jest obecnie.
Kalendarz muzułmański jest kalendarzem księżycowym, w którym lata liczone są od 622 r. Wtedy to Mahomet udał się na emigrację z Mekki do Medyny, co nazywane jest hidżrą. Mahomet zmuszony był do opuszczenia Mekki ze względu na konflikt, który wybuchł między nim a oligarchią mekkańską. Schronienie zaoferowali mu mieszkańcy Medyny. Również w ich mieście panował konflikt, jednak mieli nadzieję, że uda się go rozwiązać z pomocą zewnętrznego mediatora, którym miał zostać Mahomet. Prorokowi udało się wypełnić powierzoną misję: ustalił zasady funkcjonowania Medyny w specjalnym dokumencie zwanym Konstytucją Medyneńską.
Rok w muzułmańskim kalendarzu (lunarnym) składa się z występujących na przemian 29-dniowych i 30-dniowych miesięcy, (co daje w sumie 354 dni). A zatem kalendarz muzułmański różni się od przyjętego na świecie gregoriańskiego na dwa sposoby. Po pierwsze, zaczyna się 622 lata później, po drugie, opiera się na cyklu zmian faz księżyca, i w związku z tym ma inną liczbę dni.
Kalendarz muzułmański stosowany jest do wyznaczania dat świąt religijnych, również tych należących do filarów islamu, jak pielgrzymka do Mekki, czy post w miesiącu ramadan. Oznacza to, że według kalendarza gregoriańskiego, daty, na które przypadają poszczególne święta muzułmańskie, są ruchome. Ze względu na różnicę liczby dni, można powiedzieć, że święta muzułmańskie „cofają się” każdego roku gregoriańskiego o około 11 dni . Tym niemniej dla określania zdarzeń o charakterze świeckim w państwach muzułmańskich stosuje się kalendarz gregoriański. Często w kalendarzach podaje się obok siebie dwie daty: jedną z kalendarza muzułmańskiego i odpowiadającą jej z gregoriańskiego. Podając datę według kalendarza muzułmańskiego, należy dodać, że jest to rok hidżry (np. w 1398 roku hidżry lub AH – łac. Anno Hegirae), wskazując w ten sposób, o który system rachuby dni chodzi.
Wzór na przeliczanie kalendarza słonecznego na księżycowy:
[1] Za: K. Górak-Sosnowska, M. Kubarek, W kręgu kultury islamu, ARABIA.pl i Polski Komitet ds. UNESCO, Warszawa 2007.
