Wprowadzenie

Islam jest drugą pod względem liczby wyznawców religią na świecie, a zatem naturalnie muzułmanie z różnych zakątków świata różnią się między sobą tak jak chrześcijanin z Polski będzie miał nieco inną oprawę swojej religii niż chrześcijanin z Kolumbii czy Filipin. Podobnie na poziomie indywidualnym wyznawcy islamu różnią się między sobą stopniem religijności, podejścia do praktyki religijnej, prawa muzułmańskiego, rytuałami i in. To również nie jest niczym specyficznie muzułmańskim – tak samo w Polsce mieszkają osoby chodzące na mszę co niedzielę i takie, które nie chodzą do kościoła, ale uważają się za wierzące; takie, które wierzą głęboko, i takie które wierzą o tyle, że wychowały się w rodzinie chrześcijańskiej; jedni przygotowują karpia smażonego na Wigilię, a inni – w pierniku; jedna osoba pójdzie na pielgrzymkę, a inna nie; jedna uczestniczy w roratach, a inna tylko idzie ze święconką. Przykłady z zakresu chrześcijaństwa podawane są po to, by zilustrować, że zróżnicowanie praktyk religijnych jest naturalne. Trudno zarazem oceniać, która wersja „bycia chrześcijaninem” jest najlepsza – to zadanie można zostawić teologom, albo ewentualnie na Sąd Ostateczny.

Podobnie muzułmanie w różny sposób traktują i interpretują swoją religię – wielu z nich chodzi regularnie do meczetu, ale są i tacy, którzy tego nie robią; i to z różnych powodów – jedni nie odczuwają takiej potrzeby, inni nie mają w swojej okolicy meczetu. Wielu muzułmanów modli się pięć razy dziennie, ale niektórzy – trzy razy (szyici), a jeszcze inni modlą się okazjonalnie, albo wcale. Jeszcze inni muzułmanie modlą się dodatkowo – w formie inwokacji, błagania do Boga (ta modlitwa nazywa się du’a), a jeszcze inni mają swoje sposoby. Dotyczy to zwłaszcza nurtów wywodzących się z islamu (np. jazydzi, alawici, ahl-e hakk), które przez niektórych uważane są za muzułmańskie, a przez innych za osobne wyznania.

Przedstawione poniżej filary islamu dotyczą zdecydowanej większości muzułmanów. Filary (ar. arkan ad-din) to pięć fundamentalnych dla muzułmanów praktyk religijnych, co do których panuje w dużej mierze zgodność. Jedna z nich (wyznanie wiary) ma charakter rytuału przejścia, natomiast pozostałe są w dużej mierze praktyczne (modlitwa, jałmużna, post, pielgrzymka). Obowiązki te mają charakter indywidualny – dotyczą zatem każdego wiernego osobno (w przeciwieństwie do obowiązków zbiorowych, które ciążą na całej gminie muzułmańskiej – a zatem niektóre osoby ze wspólnoty wiernych powinny je wykonać – np. przynajmniej jeden muzułmanin powinien odmówić modlitwę za zmarłego).