Historia seriali ramadanowych

Każdy kraj arabski ma swoje produkcje, jednakże w świecie arabskim zdecydowanie przeważają i są najbardziej popularne seriale egipskie. Egipt jest liderem popkultury w świecie arabskim, a od lat 60. XX wieku wiedzie też prym w produkcji seriali telewizyjnych.

Wcześniej wspomniany egipski medioznawca, dr Said Amin, podczas rozmowy ze mną w 2019 roku nakreślił historię egipskich seriali ramadanowych. Podzielił ją na osiem faz:

  1. Lata 60. XX wieku – przeważał kierunek kulturowy, w szczególności poruszano tematy dotyczące fellachów (rolników) i sprawiedliwości społecznej. W ramadanie transmitowano jeden serial, składający się z 10–15 odcinków. Był to także czas, kiedy w Egipcie funkcjonowały dwa kanały telewizyjne. Seriale były – jak na ówczesny czas – bardzo dobrej jakości, przedstawiały najciekawsze historie, a udział w nagraniach brały największe gwiazdy.
  2. Lata 70. XX wieku – to czas trudny dla Egiptu i egipskiej produkcji filmowej (w 1967 roku wybuchła wojna sześciodniowa, co wpłynęło na tematykę seriali), czasami tworzono seriale 10-cio odcinkowe, czasami ich w ogóle nie było. Przeważały komedie, aby ludzie nie myśleli o problemach politycznych.
  3. Koniec lat 70. XX wieku, kiedy to prezydent Anwar as-Sadat zwracał się w stronę Zachodu – od 1973 roku w Egipcie pojawiła się kolorowa telewizja i zaczęło powstawać więcej seriali. Pod koniec lat 70. emitowano się więcej produkcji, które wyrażają nadzieje na lepsze jutro i lepsze życie społeczeństwa.
  4. Lata 80. XX wieku – z roku na rok pojawiło się jeszcze więcej produkcji, w tematyce seriali widać „politykę zachodnią”, tematy opierają się coraz częściej na biznesmenach, którzy nie cieszą się popularnością i renomą w społeczeństwie.
  5. Lata 90. XX wieku – zmiana retoryki, biznesmeni są coraz lepiej przedstawiani, w ramadanie pojawiło się ok. 20 seriali. W tym czasie istotniejsze było, jak wyglądali bohaterowie, a nie tematyka sama w sobie. O ile wcześniej wypadało, aby produkować serial o tematyce religijnej, to w latach 90. się od tego odchodzi.
  6. Początek XXI wieku – to czas, kiedy ogląda się produkcje z całego świata. Wiele firm produkcyjnych zaczyna otrzymywać pieniądze od inwestorów z krajów Zatoki, jednakże wykonanie serialu jest egipskie. Powstają komedie, seriale historyczne.
  7. Lata 2011–2014 – w świecie arabskim bardzo znacznie zwiększa się liczba kanałów telewizyjnych i stacji prywatnych, powstaje ogromna liczba seriali. Porusza się coraz więcej tematów, odchodzi się od seriali tylko dla kobiet. Teraz seriale oglądają „wszyscy”, nie tylko arabskie kobiety. Około 2011 roku powstaje wiele zmian pod względem formy artystycznej, technicznym i tematycznym, produkcja seriali zaczęła iść w kierunku kinowym. Różnice w tworzeniu filmów i seriali zaczęły się zatem zacierać z uwagi na coraz to większą popularność seriali.
  8. Lata 2015–2019 – fenomen Drama in-nidżm, więcej różnorodnych tematów. W tym czasie wybiera się serial głównie ze względu na ulubionych aktorów, a nie tematykę, bo seriale poruszają najróżniejsze kwestie.

Wielu aktorów, z którymi rozmawiałam, kreśli także dziewiątą fazę: seriali domowych. Próbuje się także zmniejszyć rolę gwiazd, aby zmniejszyć budżet.

Podczas badań naukowych w Egipcie (kwiecień 2019 roku), dowiedziałam się od wielu osób (zarówno ze świata telewizji, jak i naukowców pracujących na kairskich uniwersytetach i zajmujących się mediami), iż obecnie seriale ramadanowe zdecydowanie wypierają programy ramadanowe, czyli programy tworzone tylko do emisji w czasie miesiąca ramadan.

Po ramadanie, jak to zostało wspomniane, następuje Święto Przerwania Postu. To z kolei jest czas dla twórców produkcji kinowych, którzy prezentują filmy na tę okazję, a tłumy widzów wybierają się do kin. W czasie ramadanu stacje telewizyjne skupiają się jednak na serialach, a nie nowych filmach. Nowe filmy tworzone są na muzułmańskie święta.