Muzułmanie autochtoniczni a napływowi

Muzułmanie są obecni w Europie od ponad tysiąca lat. Już w VIII wieku Arabowie podbili część Hiszpanii i ustanowili w Kordobie kalifat. Chociaż zostali wypędzeni kilka wieków później, ich obecność jest nadal widoczna w architekturz i poprzez wpływy kulturowe. Kilka wieków później, w XIV wieku, muzułmanie przybyli do Europy ze wschodu, o czym przypominają społeczności tatarskie zamieszkujące po dziś dzień państwa Europy Wschodniej (m.in. Litwa, Ukraina). W następnych stuleciach doszło do kolejnych spotkań między muzułmanami a Europejczykami na terenie Europy. Ich apogeum była bitwa pod Wiedniem w 1683 r. stoczona przez siły państw europejskich przeciwko armii osmańskiej. Turcy musieli wycofać się z Europy, jednak w Europie Południowo-Wschodniej pozostały społeczności muzułmańskie. Obecnie kraje o największym odsetku muzułmanów to nie te położone w Europie Zachodniej, ale kraje Europy Południowo-Wschodniej – Albania, Kosowo oraz Bośnia i Hercegowina. Są one zamieszkane przez autochtoniczną ludność muzułmańską, to znaczy taką, która żyje na tych terenach z dziada pradziada.

Wielki Meczet w Kordobie (La Mezquita) z VIII w., obecnie katedra rzymskokatolicka diecezji Córdoba w Hiszpanii. Źródło: Pixabay.

Niezależnie od długiej historycznej obecności muzułmanów w Europie i ich znaczącej liczby we wschodniej części kontynentu, to społeczności muzułmańskie na Zachodzie przyciągają największą uwagę. Muzułmanie zaczęli napływać do Europy z powodów politycznych i ekonomicznych po II wojnie światowej. Często podstawą ich przyjazdu były powiązania kolonialne – dawne metropolie były naturalnym celem migracji z ich byłych kolonii. Tak było w przypadku Francji, która przyciągnęła ludność zamieszkującą francuskojęzyczną część Afryki (czyli m.in. Algierczyków, Marokańczyków, czy Tunezyjczyków), Holandii – niegdyś dominującej w Azji Południowo-Wschodniej (stąd imigracja m.in. Indonezyjczyków), czy Wielkiej Brytanii – ze znaczącymi posiadłościami kolonialnymi w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowej (stąd obecność Pakistańczyków, Banglijczyków i Indusów wyznających islam). Inne kraje – jak Niemcy – zapraszały tanią siłę roboczą (tzw. gastarbeiterów) z krajów takich jak Turcja czy Jugosławia. Muzułmanie, którzy wyemigrowali do Europy po II wojnie światowej, często jako młodzi dorośli, rodzili dzieci w krajach europejskich, a potem te dzieci również stawały się rodzicami. Dlatego większość muzułmańskiej populacji Europy to ludzie, którzy się tu urodzili i spędzili większość swojego życia.

Trudno oszacować całkowitą liczbę muzułmanów w Europie. Niektóre kraje nie dysponują odpowiednimi danymi (np. francuski spis powszechny nie zawiera pytań o religię). Liczbę muzułmanów można oszacować, ale jeśli nie zapyta się każdej osoby o jej przynależność religijną, szacunki mogą być jedynie przybliżone. Urodzenie się w rodzinie pochodzącej z kraju z większością muzułmańską niekoniecznie oznacza, że jest się muzułmaninem (nawet jeśli dzieci na ogół „dziedziczą” swoją religię po rodzicach w ramach procesu socjalizacji). Co więcej, pochodzenie z kraju z większością muzułmańską nie oznacza, że się jest muzułmaninem (np. muzułmanie w Indiach stanowią mniejszość, ale są jedną z najliczniejszych populacji muzułmańskich na świecie). Można też poprosić organizacje religijne o ich szacunki, ale te dane mogą być również niedokładne, ponieważ nie każdy muzułmanin (lub inny wierzący) jest formalnie zarejestrowany w związku wyznaniowym. Biorąc to wszystko pod uwagę, można oszacować całkowitą liczbę muzułmanów na około 5% całej populacji Europy. Państwa o największej populacji muzułmańskiej to Francja, Niemcy i Wielka Brytania.