Dlaczego niektórzy ludzie opuszczają swoje domy?

Ludzie migrują z różnych powodów i w różnych okolicznościach. Imigranci, czyli osoby przybywające z zagranicy do nowego kraju, nie stanowią tym samym jednorodnej grupy. Wśród nich znajdują się osoby, które dobrowolnie, z własnej woli i z własnej inicjatywy podjęły decyzję o opuszczeniu swojego domu. Grupę tę stanowią przede wszystkim imigranci ekonomiczni (zarobkowi) poszukujący lepszej pracy i dążący do poprawy swojej sytuacji materialnej. Osoby te miały i mają możliwość wyboru – mogą powrócić do ojczystego kraju lub go odwiedzać, będąc jednocześnie w kontakcie z rodziną, przyjaciółmi i lokalną społecznością. Inaczej jest w przypadku drugiej grupy imigrantów, czyli osób mimowolnie, w presji i nacisku zmuszonych opuścić swoje domy, często w obliczu wojen, rewolucji czy czystek etnicznych. W grupie tej znajdują się przede wszystkim migranci przymusowi, czyli uchodźcy uciekający przed prześladowaniami. W przeciwieństwie do imigrantów zarobkowych nie mogą oni wrócić do domu z obawy o własne bezpieczeństwo, przez co muszą ułożyć sobie życie w kraju, który daje im schronienie. Odmowa udzielenia ochrony może mieć dla nich potencjalnie śmiertelne konsekwencje, bowiem ojczysty kraj nie jest w stanie zagwarantować im ochrony. W świetle danych publikowanych przez Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR, The UN Refugee Agency), liczba uchodźców na połowę 2022 szacowana jest na 32,5 miliona osób, 4,9 miliona osób to osoby ubiegające się o azyl na świecie. Ponadto, pod koniec 2021 roku na całym świecie znajdowało się 53,2 miliony osób wewnętrznie przesiedlonych (UNHCR 2022). Są to osoby opuszczające swoje domy z podobnych przyczyn jak uchodźcy (konflikty i przemoc), jednak nie przekraczają one granic międzynarodowych, aby znaleźć schronienie.

Ze względu na trudne położenie uchodźców i doświadczenia, które odcisnęły piętno na ich życiu, znajdują się oni pod ochroną prawa międzynarodowego. Obecnie możemy mówić o dwóch głównych źródłach, z których wynikają prawa uchodźców: 1) ogólny system standardów międzynarodowych dotyczących praw człowieka; oraz 2) prawa uchodźców wynikających z Konwencji dotyczącej statusu uchodźców sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 roku. Grupą znajdującą się pod szczególną ochroną są dzieci, stanowiące blisko połowę światowej populacji uchodźców (UNHCR 2022). Pod koniec 2021 roku liczba dzieci dotkniętych przemieszczeniem spowodowanym przemocą i prześladowaniami wynosiła 36,5 miliona, a pomiędzy 2018 a 2021 rokiem około 1,5 miliona dzieci przyszło na świat jako uchodźcy. Beztroskie i sprzyjające rozwojowi dzieciństwo nie było im dane, a w biografię ich i członków ich rodzin na stałe wpisało się doświadczenie uchodźctwa.