Ćwiczenie 2: Granice ikonoklazmu
Cele:
- Zapoznanie uczniów ze zróżnicowaniem świata islamu
- Zapoznanie uczniów z zasadami ikonoklazmu
- Przedstawienie roli proroka Mahometa
Czas: 20 min
Poziom: Szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa
Instrukcja dla nauczyciela
- Przedstaw uczniom ilustrację z załączonej karty pracy „Bitwa pod Uhud”. Przedstawia ona proroka Mahometa podczas bitwy pod Uhud, ilustracja z eposu Siyer-i Nebi (pl. ‘Doskonałe życie proroka’), 1595.
- Zapytaj:
- Co się na niej dzieje?
- Czy pięciu jeźdźców widocznych na pierwszym planie stojących w rzędzie, bierze udział w walce? W jaki sposób?
- Kto jest centralną postacią na tej ilustracji i z czego to wynika?
- Którą postacią jest Mahomet i skąd to wiadomo?
Ilustracja przedstawia bitwę pod wzgórzem Uhud znajdującym się niedaleko Medyny. Mekkańczycy wyruszyli wówczas na Medynę, gdzie przebywał Mahomet. Siły Mahometa zdecydowały się dać odpór wojskom mekkańskim poza miastem. Bitwa zakończyła się klęską wojsk Mahometa, a sam prorok został ranny. Pod koniec bitwy grupa towarzyszy zabrała go na wzgórze odciągając od walki (co widać na ilustracji). Mekkańczycy ostatecznie odpuścili i wycofali swoje siły.
W kontekście ikonoklazmu ciekawy jest sposób przedstawienia proroka Mahometa – jest to jeździec ubrany w zielony płaszcz (ponoć ulubiony kolor Mahometa) z zasłoniętą twarzą białym welonem. Zasłonięcie twarzy wynika właśnie z zasady ikonoklazmu (choć jak widać nie dotyczy ona pozostałych osób na ilustracji). Artysta uważał najpewniej, że nie jest godzien, aby przedstawiać wizerunek Proroka, ani widzowie – by go oglądać.
Jak widać, zasada ikonoklazmu ma w tym przypadku zastosowanie częściowe – dotyczy wyłącznie proroka Mahometa. Jest to dosyć częsty sposób przedstawiania go – o ile w ogóle – w malarstwie. Na niektórych ilustracjach Mahomet ma widoczną twarz, na innych zamazaną, a na jeszcze innych – jak i na tej – jego wizerunek znajduje się za woalką. Wielu muzułmanów uważa, że w ogóle nie można przedstawiać wizerunku Mahometa. Na przykład w czasach osmańskich używano ozdobne tabliczki o nazwie hilye, na których znajdował się opis wyglądu i charakteru Mahometa.
